Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης στη χώρα, και σε συνδυασμό με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφαρμόστηκαν, αυξήθηκαν τα κοινωνικά και ψυχικά προβλήματα, μειώθηκαν οι πόροι για την αντιμετώπισή τους και συρρικνώθηκαν τα συστήματα των υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας, υγείας και ψυχικής υγείας. 

Παράλληλα, αυτές οι πολιτικές στοχοποίησαν και τις κοινωνικές επιστήμες. Βέβαια κάποιος θα ανέμενε το αντίθετο. Δηλαδή, να ενισχύονται στο πλαίσιο των αυξημένων και σοβαρών κοινωνικών αναγκών οι κοινωνικές δομές φροντίδας και οι κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και οι κλάδοι των κοινωνικών επιστημών στις οποίες εκπαιδεύονται οι επαγγελματίες πρώτης γραμμής αυτών των υπηρεσιών.

Η προσπάθεια της συρρίκνωσης των κοινωνικών επιστημών στα χρόνια της κρίσης είναι ένα γεγονός που φαίνεται να συντελείται διαχρονικά. Ενδεικτικό παράδειγμα αυτού είναι η κατ’ εξακολούθηση προσπάθεια συρρίκνωσης της κοινωνικής εργασίας, του επιστημονικού πεδίου των κοινωνικών λειτουργών που στελεχώνουν τις κοινωνικές υπηρεσίες. Πραγματοποιήθηκε σε πρώτη φάση το 2013, με το σχέδιο «Αθηνά» του υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης Σαμαρά.

Τότε «πάραυτα», ένα από τα τέσσερα Τμήματα Κοινωνικής Εργασίας που λειτουργούσαν στη χώρα, το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Πάτρας, καταργήθηκε και ταυτόχρονα εξαφάνισαν την κατεύθυνση Κοινωνικής Εργασίας από το Τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

Δυστυχώς και σήμερα, για άλλη μία φορά, αναβιώνουμε μια παρόμοια προοπτική. Αυτή έχει αρχίσει να εξελίσσεται στο πλαίσιο της δημιουργίας του νέου Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής που πρόκειται να ιδρυθεί από τη συγχώνευση των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά.

Οπως ενημερωθήκαμε, σύμφωνα με την προσφιλή τακτική των διαρροών στον Τύπο και οι οποίες δεν έχουν διαψευστεί, στον σχεδιασμό του νέου αυτού Πανεπιστημίου καταργείται ουσιαστικά το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθήνας.

Η κατάργησή του επιχειρείται με την τακτική της συγχώνευσης με άλλα τμήματα άλλων επιστημονικών πεδίων, με τα οποία δεν έχει καμία συνάφεια. Η επιλογή των συγχωνεύσεων γίνεται εκ μέρους του υπουργείου Παιδείας για να εξυπηρετήσει οικονομία κλίμακας (βλέπε περικοπές στις χρηματοδοτήσεις), θέτοντας ένα αυθαίρετο πλαίσιο περιορισμού των υπαρχόντων 40 τμημάτων των δύο ΤΕΙ σε 20-25 στο νέο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.

Η κοινή επιτροπή δημιουργίας του νέου Πανεπιστημίου των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά φαίνεται στη συνέχεια να ανταποκρίνεται σε αυτή την αυθαίρετη επιλογή των συγχωνεύσεων, με τη μονομερή υποστήριξη συγκεκριμένων επιστημονικών πεδίων (βλέπε ακραία δογματική θετικιστική προσέγγιση).

Επισημαίνεται ότι η κατάργηση του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθήνας σχεδιάζεται παρότι αυτό πληροί όλες τις προϋποθέσεις ενός αυτοδύναμου πανεπιστημιακού τμήματος στο υπό ίδρυση Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Παρέχει ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Σπουδών, το οποίο ακολουθεί τις κατευθύνσεις διεθνών ομοσπονδιών. Πρόκειται για τμήμα με σημαντική ακαδημαϊκή παράδοση πολλών δεκαετιών, μεγάλης ζήτησης, που προσελκύει υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου φοιτητές, με υψηλή μοριοδότηση στις πανελλαδικές εξετάσεις εισαγωγής και με αποφοίτους με αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα και άδεια άσκησης επαγγέλματος.

Οι απόφοιτοί του, κοινωνικοί λειτουργοί, αποτελούν τον βασικό κλάδο στελέχωσης των κοινωνικών υπηρεσιών της χώρας, οι οποίες σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο χρειάζονται επιστημονικό προσωπικό υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και εξειδίκευσης, ώστε να παρέχουν σύγχρονες, κατάλληλες και αποτελεσματικές υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής φροντίδας σε έναν πληθυσμό που πλήττεται από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών.

Το υπουργείο Παιδείας συναινώντας στην επιλογή της κατάργησης του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθήνας φαίνεται ως να μη θέλει, ή στην καλύτερη περίπτωση να μην μπορεί, να αντιληφθεί τον κοινωνικό ρόλο των κοινωνικών επιστημών σε μια χώρα με σοβαρά κοινωνικά προβλήματα. Επίσης, δεν αναγνωρίζει το γεγονός ότι το νέο Πανεπιστήμιο για να ασκήσει τον κοινωνικό του ρόλο και να αναπτύξει τη διασύνδεσή του με την τοπική κοινωνία, όπως αυτή της Δυτικής Αττικής, χρειάζεται ιδιαίτερα τις κοινωνικές επιστήμες.

Η συγκεκριμένη περιοχή παρουσιάζει τους μεγαλύτερους δείκτες φτώχειας από όλη την Αττική και αντιμετωπίζει ιδιαίτερα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα, τα οποία απαιτούν αποτελεσματικές, επιστημονικά τεκμηριωμένες κοινωνικές παρεμβάσεις.

Δείχνει να προσεγγίζει την αναμόρφωση του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που εισάγει ο ΟΟΣΑ, με όρους στενά οικονομικούς και όχι κοινωνικούς. Φαίνεται με αυτές τις επιλογές να προτάσσει τους αριθμούς αντί για τις ανάγκες των ανθρώπων και των κοινωνικών υπηρεσιών. Για άλλη μία φορά, το γεγονός αυτό χτυπάει το «καμπανάκι» του νεοφιλελευθερισμού στην παιδεία, αλλά κατ’ επέκταση και στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας.

Το υπουργείο Παιδείας πρέπει να επανεξετάσει την επιλογή της κατάργησης του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΤΕΙ Αθήνας. Το ζήτημα δεν είναι μόνο επιστημονικό, αλλά βαθιά κοινωνικό, πολιτικό και ιδεολογικό. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να απασχολήσει ευρύτερα και να αντιμετωπιστεί. Η σημερινή συγκυρία απαιτεί την υπεράσπιση κάθε νησίδας «κοινωνικού κράτους» που έχει απομείνει, καθώς επίσης και των κοινωνικών επιστημών που τις υπηρετούν.

Χάρης Ασημόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στην Ψυχική Υγεία, Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας ΤΕΙ Αθήνας

Πηγή: efsyn.gr